Mỹ bất ngờ áp thuế 46% lên hàng Việt Nam từ 9/4/2025. Phân tích tác động, rủi ro mất thị phần và chiến lược ứng phó hiệu quả cho doanh nghiệp.
Mức thuế “không tưởng” – Bất ngờ vượt xa dự đoán
Mỹ áp thuế đối ứng 46% đối với hàng hóa Việt Nam, mức cao thứ hai thế giới chỉ sau Campuchia (49%), khiến nhiều chuyên gia trong và ngoài nước đánh giá đây là mức thuế “không tưởng”. So với các đối thủ lớn như Trung Quốc (34%), Ấn Độ (26%) hay EU (20%), mức thuế này cao hơn đáng kể, gây bất lợi nghiêm trọng cho năng lực cạnh tranh của hàng Việt tại Mỹ.
Tác động trực tiếp là giá hàng hóa xuất khẩu tăng vọt. Ví dụ: cá tra Việt Nam hiện có giá xuất khẩu 3,4 USD/kg, nếu áp thuế 46%, giá bán có thể tăng lên 5 USD/kg – vượt ngưỡng chi trả của người tiêu dùng Mỹ.
Nguyên nhân chính là cách tính thuế của Mỹ theo công thức:
Thuế đối ứng = (Thâm hụt thương mại song phương) / (Tổng nhập khẩu từ Việt Nam)
Với thâm hụt lên đến 90% tổng kim ngạch, Mỹ chọn áp 46% thuế để tạo sức ép giảm thâm hụt.
Ngành xuất khẩu chủ lực Việt Nam lao đao vì thuế cao
Những ngành chịu ảnh hưởng nặng nhất
Các ngành như dệt may, điện tử, giày dép, đồ gỗ, thủy sản – vốn là trụ cột xuất khẩu sang Mỹ với tổng kim ngạch khoảng 142 tỷ USD (2024) – đang đứng trước nguy cơ sụt giảm nghiêm trọng.
Doanh nghiệp vừa và nhỏ gặp khó khăn lớn
Hơn 30% lao động trong lĩnh vực xuất khẩu phụ thuộc vào các đơn hàng từ Mỹ. Với mức thuế 46% được áp dụng từ ngày 9/4/2025, chi phí tăng cao sẽ khiến đối tác Mỹ cắt giảm đơn hàng, chuyển sang các quốc gia có mức thuế thấp hơn như Bangladesh, Ấn Độ.
Thiếu thời gian thích nghi
Do thời gian thông báo và áp dụng thuế quá gấp (chỉ 1 tuần), các doanh nghiệp Việt không kịp tái cấu trúc chuỗi cung ứng hay tìm thị trường thay thế.
Thị trường chứng khoán Việt Nam chao đảo vì lo ngại thuế Mỹ
Ngày 2/4/2025, ngay sau khi Mỹ công bố áp thuế 46% với hàng Việt, chỉ số VN-Index đã mất 88 điểm trong một phiên, xóa sạch thành quả tăng trưởng 2 tháng trước đó.
Cổ phiếu xuất khẩu bị bán tháo
Các mã liên quan đến xuất khẩu như Vinatex (dệt may), Hòa Phát (thép), Vĩnh Hoàn (thủy sản) bị bán tháo mạnh. Tâm lý lo ngại lan rộng, đặc biệt với nhà đầu tư nước ngoài.
Rủi ro dài hạn
Nếu không có giải pháp giảm thiểu kịp thời, niềm tin vào triển vọng kinh tế Việt Nam sẽ suy giảm, ảnh hưởng đến mục tiêu tăng trưởng GDP 8% năm 2025.
Áp lực đàm phán thương mại Việt – Mỹ trong thời gian ngắn
Từ ngày 2 đến 9/4/2025, Việt Nam chỉ có đúng 7 ngày để đàm phán với Mỹ nhằm giảm mức thuế hoặc hoãn thời gian áp dụng.
Nỗ lực từ phía Việt Nam
Họp khẩn cấp Chính phủ
Cử đoàn công tác cấp cao sang Mỹ
Ban hành Nghị định 73/2025, giảm thuế nhập khẩu ô tô, LNG, nông sản từ Mỹ
Cơ hội và thách thức
Nếu đàm phán thành công, Việt Nam có thể đạt mức thuế thấp hơn, hoặc ít nhất kéo dài thời gian chuẩn bị. Tuy nhiên, chính quyền Trump vốn có lập trường cứng rắn, ưu tiên bảo hộ nên khả năng thành công phụ thuộc lớn vào thiện chí và nhượng bộ của Việt Nam.
Nguy cơ mất thị phần vào tay đối thủ cạnh tranh
Cạnh tranh gia tăng tại thị trường Mỹ
Khi Việt Nam chịu thuế 46%, các đối thủ như Bangladesh, Ấn Độ, Malaysia (thuế 20–26%) có cơ hội chiếm lĩnh thị phần xuất khẩu sang Mỹ, đặc biệt trong ngành dệt may và giày dép – vốn có thể dịch chuyển sản xuất dễ dàng.
Dòng vốn FDI có thể đảo chiều
Các tập đoàn lớn như Nike, Steve Madden đã lên kế hoạch đa dạng hóa chuỗi cung ứng, chuyển từ Việt Nam sang Campuchia, Mexico hoặc Brazil – nơi có ưu đãi thuế tốt hơn.
Hạn chế nội tại của Việt Nam
Phụ thuộc quá lớn vào xuất khẩu (chiếm 85% GDP năm 2024)
Cầu nội địa yếu, sức mua chưa đủ mạnh để thay thế nhu cầu quốc tế
Tổng kết tác động và giải pháp ứng phó mức thuế 46% từ Mỹ
Tác động ngắn hạn
Gián đoạn xuất khẩu, giảm từ 13 đến 37,5 tỷ USD kim ngạch sang Mỹ
Gây áp lực lên tỷ giá, việc làm, tín dụng
Doanh nghiệp mất đơn hàng, cắt giảm lao động
Tác động dài hạn
Mất vị thế “công xưởng mới của thế giới”
Cản trở mục tiêu nâng cấp công nghệ và tăng trưởng bền vững
Đề xuất giải pháp chiến lược cho Việt Nam
1. Đẩy mạnh đàm phán với Mỹ
Tận dụng quan hệ đối tác chiến lược toàn diện Việt – Mỹ
Tăng nhập khẩu từ Mỹ (nông sản, năng lượng, công nghệ)
Đề xuất lộ trình giảm dần thuế thay vì áp dụng ngay
2. Đa dạng hóa thị trường xuất khẩu
Tăng tỷ trọng xuất khẩu sang EU, Nhật Bản, Hàn Quốc
Tham gia sâu hơn vào các hiệp định như CPTPP, RCEP
Kích cầu tiêu dùng nội địa bằng đầu tư công và hỗ trợ doanh nghiệp
3. Tái cấu trúc nền kinh tế
Đầu tư sản xuất xanh, công nghệ cao, ngành ít bị ảnh hưởng bởi thuế
Giảm phụ thuộc vào Mỹ, phát triển thị trường nội địa, bất động sản, điện năng
Kết luận:
Việt Nam đang đối mặt với thách thức lớn chưa từng có từ mức thuế đối ứng 46% từ Mỹ. Tuy nhiên, nếu có chiến lược ứng phó kịp thời và quyết liệt, đây cũng có thể là cơ hội để tái cấu trúc nền kinh tế, nâng cao giá trị sản xuất và giảm thiểu rủi ro phụ thuộc vào một thị trường duy nhất.
Bài viết liên quan: